Çocuğunuzun Braille Yazı Öğrenmeye Hazırlığı İçin Evde Uygulayabileceğiniz 10 İpucu

Okuma-yazma becerileri hem bilişsel hem de motor becerileri kapsar. Çocuğunuzun okuma-yazma becerilerine hazırlanması için evde basit etkinlikler yapabilirsiniz.

1. Çocuğunuzun her yerde braille yazıya erişimi için fırsat sağlayın.

Gören çocuklar doğdukları andan itibaren basılı yazıya maruz kalırlar. Ürünlerin üzerindeki yazılar, televizyondaki yazılar, tabelalardaki yazılar vb. Çocuklar bu yazılara maruz kaldıkça okuma bilmeseler bile onları anlamlandırmaya başlarlar. Öreğin ECZANE kelimesini okuyamıyordur, harfleri bilmiyordur ancak dışarıda ECZANE tabelası gördüğünde yazının renginden, harflerin şeklinden onun ECZANE olduğunu anlayabilir.  Dolayısıyla görmeyen çocuklara da braille ile karşılaşma ve dokunma fırsatı verilmelidir. Çocuğunuza asansör, ilaç gibi üzerinde braille yazıların olduğu unsurlara dokunmasını ve braille noktaların bir anlam ifade ettiğini fark etmesini sağlayın. Bunun için çocuğunuz yazılara, numaralara dokunurken siz okuyun. Braille yazı ile karşılaşma imkanı sınırlı olduğundan evinizdeki eşyalara braille etiketler hazırlayıp yapıştırabilirsiniz. Böylece çocuğunuz, örneğin buzdolabına her dokunduğunda BUZDOLABI yazısına da dokunur.

2. Çocuğunuzun el becerilerini geliştirici etkinlikler yapın.

Braille okuma yazma becerilerinde el becerilerinin önemi büyüktür. Bu nedenle çocuğunuzun özellikle ince motor becerilerini destekleyecek fırsatlar sunun. Çocuğunuza kıyafetlerinin düğme ve fermuarını açma ve kapamasına olanak sağlayın. Mutfak işlerinde size yardım etmesi için teşvik edin. Kağıt üzerine çizilmiş bir şeklin sınırlarını silikon ile belirginleştirin ve boyama etkinlikleri hazırlayın.

3. Çocuğunuzla eşleme, ayırt etme, sınıflama etkinlikleri yapın.

Günlük hayatınızda herhangi bir materyal hazırlamadan bu etkinlikleri rahatlıkla yapabilirsiniz. Örneğin kuruyemiş yerken fındıkları ve fıstıkları ayrı kaplara koymasını isteyebilirsiniz. Çamaşır sepetinden sadece gömlekleri almasını söyleyebilirsiniz. Bulaşık makinası yerleştirirken kaşıkları aynı yere koyabilirsiniz.

4. Çocuğunuza hikayeler okuyun, ondan günlük olayları sıralamasını isteyin.

Çocuğunuza hikaye okumak onun merak duygusunu artırır, kelime haznesini geliştirir, okuma isteği sağlar. Olayları daha kolay anlaması için gün içerisinde yapılanları sıralamasını ondan isteyebilirsiniz. Örneğin marketten dönünce marketten alınanları sayma, yatmadan önce yapacaklarını sıralama, öğle yemeğinde neler yediğini söyleme gibi fırsatlar sunabilirsiniz.

5. Çocuğunuzun mekan içerisinde konumunu, eşyaların birbirine göre pozisyonunu, kendisinin eşyalara göre yönünü anlaması için etkinlikler planlayın.

Aşağı-yukarı, ön-arka, uzak-yakın, sağ-sol, alt-üst gibi kişi ile eşyalar arası konumlar görmeyen çocuklarda geç gelişebilir. Bu nedenle bu kavramlara bol bol maruz bırakılmalıdır. Çocuğunuzdan istediğiniz şeyleri pozisyon/konum kavramları kullanarak talep edin ve ona model olun. Örneğin “Arkandaki sandalyeye otur, masanın üstündeki bardağı al, sayfanın sağ alt köşesine dokun gibi.

6. Çocuğunuzla bol bol sayma pratiği yapın.

Çocuğunuzla beraber gün içerisinde nesne sayma etkinlikleri yapın. Örneğin sofraya tabakları sayarak koyun, merdivenleri sayarak inin. Böylece çocuğunuz sayıları mantığını kavrayacaktır.

7. Çocuğunuza dokunsal farklılıkları ayırt etmesi için fırsat sunun.

Görmeyen çocuklara farklı dokulara dokunarak yaşantı sunmak dokunsal becerilerin gelişimi için gereklidir. Yumuşak-sert, pürüzlü-pürüzsüz- kaygan-tırtıklı, sıcak-soğuk gibi farklı dokuları çocuğunuza sunmak için dokunsal ve nesne kitapları hazırlayabilirsiniz. Bu kitaplarda farklı dokudaki kumaşlar (kadife, saten vb.) farklı dokulardaki nesneler kullanabilirsiniz. Ayrıca aynı dokudaki kumaş keseler içerisine farklı dokularda nesneler (kapak, nohut, pirinç vb.) koyarak birlikte doku eşleme, ayırt etme gibi oyunlar oynayabilirsiniz.

8. Yazı yazma becerilerine yönelik etkinlikler yapın.

Eğer braille daktilo, küptaş kasa ve küptaşlar, braille tablet ve kalemi gibi braille yazma araçlarına sahipseniz ya da kullanma şansınız varsa çocuğunuza rasgele braille noktalar yapma fırsatı sağlayın. Böylece bu dokunun nasıl oluştuğu ile ilgili fikir sahibi olacaktır.

Çocuğunuzla birlikte çeşitli nesnelerle soldan sağa ve sağdan sola satır takibi çalışmaları yapın. Bunu yaparken örneğin bir kağıt üzerine yatay bir pipet yapıştırın, parmağıyla pipeti takip ederek pipetin sonunda bulunan şekeri bulmasını isteyebilirsiniz. Bir kağıt üzerine kabartılmış olarak belirlediğiniz çizgi üzerine düğmeleri yan yana sıralamasını bekleyebilirsiniz. Farklı dokulardaki boyalarla sınırlarını önceden belirlemiş olduğunuz resimleri/şekilleri boyayabilirsiniz.

9. Çocuğunuzun deneyimlerinden/anlattıklarından öyküler oluşturun.

Çocuğunuzla konuşmalarınız sonucunda onun anlattıklarını bir öykü gibi hem basılı hem de braille yazı ile yazın. Sonra bu öyküyü birlikte okuyun. Bu, çocuğunuzun yazının nasıl bir anlam içerdiğini anlaması konusunda büyük fikir sağlayacaktır. Ayrıca bu etkinlik kendi öykülerini yazması için onu motive edecektir.

10. Çocuğunuza her gün hikaye okuyun.

Çocuğunuza yüksek sesle hikaye okumak okuma sevgisinin ve isteğinin oluşması için çocuğunuzu motive eder. Eğer mümkünse braille baskılı hikayeler edinip onları okurken çocuğunuzun aynı zamanda yazılara dokunmasını sağlamak okuyor olma hissini güçlendirir.